دور زيارة الأمير عبدالله الأول في ترسيخ العلاقات الأردنية التركية 1937م

المؤلفون

DOI:

https://doi.org/10.35516/jjha.v18i1.554

الكلمات المفتاحية:

العلاقات الأردنية التركية، الأمير عبدالله، مصطفى كمال أتاتورك، عصمت إينونو

الملخص

تناول البحث زيارة الأمير عبدالله إلى تركيا عام 1937م، ودورها في ترسيخ العلاقات المتبادلة بين إمارة شرق الأردن والجمهورية التركية في مرحلة حرجة من تاريخ المنطقة السياسي. وأشارت الدراسة إلى دور الزيارة في إعادة العلاقات العربية التركية إلى مسارها الصحيح من خلال إظهارها مدى التوافق في وجهات النظر بين القوميتين العربية والتركية. تكمن أهمية الدراسة في اعتمادها على المصادر الأولية التي تناولت زيارة الأمير عبدالله إلى تركيا عام 1937م، التي لم يتطرق إليها الباحثون العرب والأتراك في دراساتهم؛ لذلك تعد من أوائل الدراسات التي تناولت الموضوع بالاعتماد على مصادره الأولية -في حدود علم الباحث-؛ إذ قدمت معلومات من شأنها أن تسعف المكتبة العربية المفتقرة لمثل هذا النوع من الدراسات العلمية بالمعلومات اللازمة عن الزيارة، كما أنها سترفد المكتبة التركية بمعلومات قيِّمة مستمدَّة من المصادر الأولية العربية التي تناولتها. وخلصت الدراسة إلى مجموعة من النتائج، أبرزها: إظهار موقف الرئيس التركي مصطفى كمال أتاتورك الداعم لتوسيع صلاحيات الأمير عبدالله بجعله ملكًا على إمارة شرق الأردن

المراجع

Abū Jābir, Ghālib (1975); Majmū‘at al-Mu‘ahādāt wa-al-Itifaqīyat al-Urdunīyah 1932-1973 (Collection of Jordanian Treaties and Agreements 1932-1973), vol. 1, ‘Amman: Wizārat al-Thaqāfah wa-al-I‘lām al-Urdunīyah.

Akşam Gazetesi (31 Mayıs 1937); no. 6687.

Akşam Gazetesi (1 Haziran 1937); no. 6688.

Birbudak, Togay Seçkin (2013); “Türkiye Cumhuriyeti-Ürdün İlişkileri Kapsamında Emir Abdullah'ın 1937 Türkiye Ziyareti”, Uluslararası Türk-Arap Müşterek Değerler ve Kültürel Etkileşim Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Amman: Yunus Emre Enstitüsü Amman Türk Kültür Merke zi Yayınları.

Būzraslān, Ḥamīd (2009); Tārīkh Turkiyā al-Mu‘āṣir (History of Contemporary Turkey), Ḥusayn ‘Umar trans., Beirut: al-Markaz al-Thaqāfī al-‘Arabī.

Ḍābiṭ Turkī Sābiq (1982); al-Rajul al-Ṣanam (The Idol Man), ‘Abd Allāh ‘Abd al-Raḥmān trans., Beirut: Mu’assasat al-Risālah, 4th ed.

Fayrūz, Aḥmad (n.d.); Ṣun‘ Turkiyā al-Ḥadīthah (The Making of Modern Turkey), Sulaymān Dāūd al-Wāsiṭī wa-Ḥamdī Ḥamīd al-Dūrī, trans., bġdād: Bayt al-Ḥikmah.

al-Ḥusayn, ‘Abd-Allāh (2018); al-Athār al-Kāmilah lil-Malik al-Mu’assis ‘Abd-Allāh ibn al-Ḥusayn (The Complete Works of the Founding King ‘Abd Allah ibn al-Husayn), ‘Amman: Manshūrāt Wizārat al-Thaqāfah, Dār al-Mutaḥidah lil-Nashr.

Ibrāhīm, ‘Alā’ al-Dīn (2019); “al-Mawqif al-Birīṭānī min al-Dawr al-Faransī fī liwā’ al-’Askandaroūn bayn ‘Amai 1981-7939”. Majalat Jāmi ‘at Tishrīn lil-Buḥouth wa-al-Dirasāt, vol. 41, no. 6, Syria.

İşik, Hasan and Bani İssa, Mohammed (2021); “Türkiye-Ürdün İlişkileri, Türkiye - Ortadoğu İlişkileri in 20. Yüzyılda, Fatih Tuğluoğlu”, Cihat Yıldırım and Osman Okumuş eds., Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 1. Baski.

al-Jarīdah al-Rasmīyah (26/12/1931): no. 329.

al-Jarīdah al-Rasmīyah (1/7/1937): no. 567.

al-Jarīdah al-Rasmīyah (16/5/1942): no. 740.

al-Jarīdah al-Rasmīyah (16/2/1947): no. 889.

al-Khaṭīb, Jabr Muḥammad (2007), al-‘Urūbah wa-al-Islām fī Khiṭāb al-Ḥusayn ibn ‘Alī 1908-1934 (Arabism and Islam in the Speaches of al-Husayn ibn ‘Ali, 1908-1931). ‘Amman: Wizārat al-Thaqāfah al-Urdunīyah.

Ma‘had al-Buḥūth wa-al-Dirāsāt al-‘Arabīyah (1991); al-‘Alaqāt al-Turkīyah al-‘Arabīyah min Manẓūr ‘Arabī (Turkish-Arab Relations from the Arab Prespective), vol. 1. Cairo: al-Munaẓamat al-‘Arabīyah lil-Tarbīyah wa-al-Thaqāfah wa-al-‘Ulūm.

Mudaynat al-Urdūn (2016); Ziyārat al-Malik ‘Abd Allāh al-Awwal ibn al-Ḥusayn (Amīr Sharq al-Urdūn ḥīnahā) ilā Turkīyā July 1937, Muṣṭafa Kamāl Ataturk. (The Visit of King ‘Abd Allah the First (Then the Emir of Transjordan) to Turkey in July 1937. Mustafa Kamal Ataturk). https://jormulti. blogspot.com/ 2016/12/1937.html.

al-Mūsā, Sulaymān (1989); Ta’sīs al-Imārah al-Urdunīyah 1921-1925 (The Foundation of the Jordanian Emirate), Amman: Maktabat al-Muḥtasib, 3rd ed.

Quwāsimah, Muḥammad Nādir (2015); al-‘Alāqāt al-Urdunīyah al-Turkīyah al-Siyāsīyah min 1948-1973 (Jordanian Turkish Political Relations between 1948 and 1973), M.A. Unpublished Thesis, History Department, al-Jāmi‘ah al-Urdunīyah, Jordan.

ROHD: Records of the Hashemite Dynasties. A Twentieth Century Documentary History (1995); vol. 7: Transjordan: The Reign of King (Amir) Abdallah, Alan de L. Rush ed., Archive Editions.

ROHD 1995 vol. 7: no. TC/49/37.

ROHD 1995 vol. 7: no. 329 (350/13/37).

ROHD 1995 vol. 7: no. 48/Sec.

ROJ: Records of Jordan 1919-1965 (1996); Jane Priestland ed., Archive Editions, 1996.

ROJ vol. 4 (1932-1939): no. 329 (350/13/37).

ROJ vol. 5 (1939-1947): no. 861.

Son Posta Gazetesi (9 Haziran 1937): no. 2462.

al-Shanāwī, ‘Abd al-‘Azīz (1980); al-Dawlah al-‘Uthmānīyah Dawlah Islāmīyah Muftarā ‘alayha (The Ottoman State, a Fabricated Islamic State), vol. 1, Cairo: Maṭba‘at Jāmi‘at al-Qāhirah.

Ṣaḥīfat al-Lahab (Palestine) (11 Nov. 1938); no. 20.

Ṣaḥīfat al-Difā‘ (Palestine) (11 Nov. 1938); no. 1268.

Ṣaḥīfat Filastin (10 July 1937); no. 82-3548.

Ṣaḥīfat Filastin (15 July 1937); no. 86-3552.

Ṣaḥīfat Filastin (17 July 1937); no. 88-3554.

Ṣaḥīfat Filastin (11 Nov. 1938); no. 172-3935.

lwys. šnāīdr (d.t); al-ʿlm fī al-qrn al-ʿšrīn, trǧmẗ sʿīd ʿbūd al-sāmrāʾī, bīrūt: mktbẗ al-ḥīāẗ.Tan Gazetesi (1 Haziran 1937): no. 762.

Ulus Gazetesi (6 Haziran 1937): no. 5695.

‘Umaysh, Yūsif (2015); “Li-Nataḏakar al-Yawm Turkiyā al-‘Uthmānīyah wa-Muṣṭafā Atātūrk (In Memory of the Ottoman Turkey Day and Mustafa Ataturk)” . Jarīdat al-Ra’ī al-Urdūnīyah, no. 16427, 13 November.

al-Wathā’iq al-Hashimīyah (1998); Jarīdat al-‘Āṣimah, vol. 2: 1920, Jami‘at Āl al-Bayt: al-Maṭba‘ah al-Hāshimīyah.

Wathā’iq al-Maktabah al-Waṭanīyah (1932); no. M Ū/4/3 M Ū/5/3, M. Mirzā Waṣfī.

Wathā’iq al-Maktabah al-Waṭanīyah (4/4/1938); no. 3/1/14/102.

Wathā’iq al-Maktabah al-Waṭanīyah (12/6/1939); no. 37/1/33/33.

Wathā’iq al-Maktabah al-Waṭanīyah (17/6/1939); no. 37/1/33/35.

Wathā’iq al-Maktabah al-Waṭanīyah (6/2/1940); no. 22/5/28/24.

Wathā’iq al-Maktabah al-Waṭanīyah (7/3/1940); no. 22/19/1/67.

Wathā’iq al-Maktabah al-Waṭanīyah (28/5/1941); no. 37/1/33/194.

Ziyādah, Niqūla (2011); al-Thawrah al-‘Arabīyah al-Kubrā (The Great Arab Revolt), ‘Amman: Wizārat al-Thaqāfah al-Urdunīyah.

al-Zīn, Muṣṭafā (1982); Ataturk wa-Ḥulafā’uh (Ataturk and His Allies), Beirut: Dār al-Kālimah lil-Nashr.

al-Zīn, Muṣṭafā (1991); Ḏi’b al-Anaḍūl (The Wolf of Anatolia), Dār Riyāḍ London-Cybrus: al-Ra’īs lil-Kutub wa-al-Nashr.

التنزيلات

منشور

2024-02-29

كيفية الاقتباس

Qawasmeh , M. N. Q. . (2024). دور زيارة الأمير عبدالله الأول في ترسيخ العلاقات الأردنية التركية 1937م. المجلّةُ الأردنيّة للتاريـخ والآثار, 18(1), 1–19. https://doi.org/10.35516/jjha.v18i1.554

إصدار

القسم

Articles